W związku z pojawiającymi się w ostatnim czasie w przestrzeni publicznej i środkach masowego przekazu nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi braku działań inspektorów WIOŚ we Wrocławiu w zakresie gospodarki odpadami, WIOŚ we Wrocławiu informuje:
Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadził i prowadzi działania związane z gospodarowaniem odpadami na terenie województwa dolnośląskiego. Są to kontrole planowe i pozaplanowe (interwencyjne, na wniosek np. w związku z art.41a ustawy o odpadach, rozpoznania w terenie, kontrole transportów), kontrole dokumentacyjne oraz działania w trybie art. 10b ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska podejmowane w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia lub przestępstwa przeciwko środowisku.
Kontrole z zakresu gospodarki odpadami obejmują wiele celów kontrolnych ustalanych corocznie przez GIOŚ w Warszawie na podstawie obowiązujących przepisów prawa.
Liczba kontroli planowych wraz z celami kontrolnymi i ich imiennym wykazem jest corocznie przedkładana do zatwierdzenia Wojewodzie Dolnośląskiemu.
Do maja 2022 r. działania związane z gospodarką z odpadami realizowane były przez Wydziały Inspekcji. W maju 2022 r. został utworzony Wydział Zwalczania Przestępczości Środowiskowej, który przejął czynności w zakresie przeciwdziałania i wykrywania przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku z zakresu gospodarki odpadami.
Kontrole i działania pokontrolne
W latach 2019-2023 inspektorzy WIOŚ we Wrocławiu
przeprowadzili następujące kontrole związane z gospodarowaniem odpadami:
- 1660 kontrole zakładów z wyjazdem w teren: 628 kontroli planowych i 1032 kontroli pozaplanowych,
- 75 kontroli transportów, w ramach których skontrolowano 447 pojazdów,
- 141 kontroli dokumentacyjnych dotyczących analizy badań monitoringowych składowisk odpadów,
- 644 kontroli dokumentacyjnych dotyczących oceny jakości raportu w ramach Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń pod względem jego terminowości, kompletności, spójności i wiarygodności,
- 565 kontroli dokumentacyjnych dotyczących gospodarki odpadami.
W związku ze stwierdzanymi naruszeniami w zakresie gospodarki odpadami Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w latach 2019- 2023 wydał:
- 533 zarządzeń pokontrolnych,
- 830 wystąpień do organów administracji rządowej i samorządowej, celem podjęcia działań zgodnie z posiadanymi kompetencjami,
- 53 wnioski do organów ścigania,
- 14 wniosków do sądów,
- 251 mandatów,
- 689 pouczeń,
- decyzje administracyjne, z których 499 decyzji uzyskało status ostateczności, w tym:
- 320 decyzji wymierzających administracyjną karę pieniężną na łączną kwotę 9 582 205 zł,
- 39 decyzji wstrzymujące działalność na podstawie art. 32 ust. 1, 1a, 1b i 4art. 140 ust. 1 i 5, art. 161 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 o odpadach.
Dane statystyczne uwzględniają tylko decyzje ostateczne, ilość wydanych decyzji jest dużo większa.
Przykład: w 2023 roku stało się ostatecznych 151 decyzji z gospodarki odpadami, ilość wydanych w 2023 roku decyzji to 199.
Działania w trybie art. 10b ustawy o IOŚ.
W okresie od stycznia 2019 do grudnia 2023 roku Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska rozpatrzył 962 spraw w trybie art. 10b ustawy o IOŚ dotyczących gospodarki odpadami.
Wnioski o interwencje
W latach 2019-2023 do Dolnośląskiego Inspektora Ochrony Środowiska skierowano 1594 wniosków dotyczących spraw związanych z gospodarowaniem odpadami. 1231 wniosków załatwiono we własnym zakresie, a pozostałe (363) przekazano do załatwienia innym organom według właściwości. Wnioski dotyczące gospodarki odpadami w rozpatrywanym okresie stanowiły ok. 30% wszystkich wniosków o interwencje wpływających do organu. Łącznie w rozpatrywanym okresie wpłynęło 5244 wniosków.
Kompetencje kontrolne innych organów
Do wykonywania kontroli, w szczególności z zakresu gospodarki odpadami, poza organami Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnione są również niektóre organy ochrony środowiska.
Zgodnie z art. 379 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 54):
- Minister właściwy do spraw klimatu, marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów.
Ponadto uprawnienia kontrolne z zakresu ochrony środowiska posiadają również np. organy nadzoru górniczego, które sprawują nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, w szczególności w zakresie:
- ochrony środowiska i gospodarki złożem, w tym według kryterium wykonywania przez przedsiębiorców obowiązków określonych w odrębnych przepisach lub na ich podstawie
- budowy i likwidacji zakładu górniczego, w tym rekultywacji gruntów po działalności górniczej.
Nakaz usunięcia odpadów
Podkreślenia wymaga fakt, że organy Inspekcji Ochrony Środowiska nie posiadają uprawnień do nakazania podmiotowi usunięcia odpadów.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, z wyjątkiem przypadku, gdy obowiązek usunięcia odpadów jest skutkiem wydania decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami, stwierdzenia nieważności, uchylenia lub wygaśnięcia decyzji związanej z gospodarką odpadami.
Istnieją dwa wyjątki od tej reguły – nakaz usunięcia odpadów z terenów zamkniętych oraz z nieruchomości, którymi gmina włada jako władający powierzchnią ziemi, a niebędących w posiadaniu innego podmiotu – wydaje właściwy regionalny dyrektor ochrony środowiska. (art. 26 ustawy o odpadach).
Opłata podwyższona czy kara za nielegalne gospodarowanie odpadami?
Magazynowanie lub składowanie odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym lub bez wymaganej decyzji skutkuje koniecznością poniesienia opłaty podwyższonej (art. 293 POŚ). W przypadku nienaliczenia jej przez podmiot, opłatę tę w formie decyzji wymierza Marszałek Województwa.
Opłata podwyższona ustalana przez Marszałka Województwa ma pierwszeństwo przed administracyjną karą pieniężną nakładaną przez WIOŚ (art. 194 ust. 2 ustawy o odpadach). W praktyce oznacza to, że WIOŚ może wymierzyć administracyjną karę pieniężną za nielegalne gospodarowanie odpadami dopiero w przypadku, gdy za naruszenie to nie może być ustalona opłata podwyższona przez Marszałka Województwa.
Wydział Zwalczania Przestępczości Środowiskowej WIOŚ we Wrocławiu
Od 01 maja 2022 r. do 31.12.2023 r. inspektorzy Wydziału Zwalczania Przestępczości Środowiskowej przeprowadzili oględziny wytypowanych przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska miejsc nielegalnego gromadzenia odpadów na terenie województwa dolnośląskiego, które mogą stanowić największe zagrożenie pożarowe, jak również stanowić największe zagrożenie dla życia ludzi oraz środowiska. Ilość wytypowanych miejsc to 40, w tym 29 stwarzające zagrożenie.
Na podstawie przeprowadzonych oględzin oraz informacji uzyskanych od organu uprawnionego do podjęcia działań (Wójt Gminy, Starosta Powiatu) w sprawie nakazu usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich magazynowania/składowania, WIOŚ we Wrocławiu ustalił, iż jedynie z 3 miejsc na 40 stwierdzonych odpady zostały usunięte.
Znaczącym problemem na terenie województwa dolnośląskiego jest wypełnianie wyrobisk poeksploatacyjnych odpadami. Przestępcy prowadzący tego typu nielegalną działalność organizują przyjęcie nielegalnych transportów niezwłocznie przetwarzając odpady poprzez zasypywanie ich np. gruzem, ziemią oraz piaskiem. Ponadto, obserwuje się mieszanie odpadów o różnych kodach i klasyfikowanie ich do kategorii odpadów trudnych do jednoznacznego rozpoznania organoleptycznego.
Na terenie województwa dolnośląskiego znajduje się duża ilość obszarów górniczych i pogórniczych, w związku z czym województwo jest szczególnie narażone na proceder nielegalnego przetwarzania odpadów na wyrobiskach poeksploatacyjnych. W celu zapobiegania tego typu przestępczości WIOŚ we Wrocławiu nawiązał ścisłą współpracę z Okręgowym Urzędem Górniczym we Wrocławiu, w efekcie której pozyskano lokalizację wyrobisk na terenie województwa dolnośląskiego, które po analizie objęto nadzorem. Ilość wszystkich aktywnych wyrobisk na terenie Dolnego Śląska wynosi około 500, szacuje się, że kolejne 500 miejsc stanowią lokalizacje o znaczeniu historycznym.
W ramach działań prewencyjnych systematycznie wykonywane są wizje lokalne przedmiotowych wyrobisk. Inspektorzy dokonują ich oceny pod kątem możliwości niewłaściwego postępowania z odpadami, identyfikują najbardziej newralgiczne miejsca oraz prowadzą czynności na wyrobiskach rekultywowanych odpadami. Działania prewencyjne w zakresie kontroli wyrobisk dotyczą głównie zamkniętych zakładów górniczych, które obecnie są rekultywowane lub opuszczone. W takich miejscach dochodzi do wielu nieprawidłowości w szczególności składowania i przetwarzania odpadów, które mają negatywny wpływ na środowisko oraz gospodarki odpadami, które nie są ujęte w decyzjach na rekultywację. Dodatkowo podejmowane przez WIOŚ we Wrocławiu działania dotyczą już zrekultywowanych wyrobisk, gdyż praktyka pokazuje, że również w tych miejscach dochodzi do naruszeń przepisów prawa.
Do tej pory inspektorzy Wydziału Zwalczania Przestępczości Środowiskowej skontrolowali 160 takich wyrobisk na terenie Dolnego Śląska.
